شناسایی 224 اثر تاریخی در طبس - مالکوم

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، علی اصغر محمودی نسب سرپرست هیأت باستان شناسی امروز چهارشنبه 4 مهر 97 با اعلام این خبر شهرستان طبس را یکی از مناطق قدیمی، کهن و با سابقه چند صد ساله در استان خراسان جنوبی دانست که با استعدادهای محیطی فوق العاده و موقعیت ارتباطی ممتاز، همیشه در خراسان بزرگ و ایالت قهستان، دارای صندلی پر اهمیتی در طول دوران تاریخی بوده است.

او وجود آثار پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی در این منطقه را موید این امر دانست و اضافه نمود: با این اوصاف، متأسفانه شهرستان طبس از ناشناخته ترین مکان های ایران امروزی از لحاظ پیشینه پژوهش های باستان شناختی و تاریخی است.

این باستان شناس اظهار کرد: در آنالیز اجرا شده در بخش دیهوک و دهستان پیرحاجات این شهرستان مجموعا 224 اثر تاریخی شامل بافت های قدیمی، بنا، محوطه، غار، راه قدیمی، معدن، کوره ذوب، قبرستان قدیمی، سنگ نگاره و... شناسایی شد که قدمت این آثار محدوده زمانی دوران پیش از تاریخ تا پهلوی اول را در بر می گیرد.

به گفته او ، عمده این آثار مربوط به دوران اسلامی خصوصا دوره متاخر مربوط می گردد و آثار پیش از تاریخی و تاریخی در این محدوده بسیار اندک است.

او اضافه نمود: محدوده مورد مطالعه به علت واقع شدن در کویر از یک طرف و منتهی شدن به کوهستان از سوی دیگر، دارای دو نوع آب و هوای گرم و خشک و سرد است و قسمت اعظم شهرستان طبس را دشت های خشک تشکیل می دهد.

محمودی نسب اظهار کرد: کاهش میزان بارندگی و همچنین ضریب خشکی بالای این منطقه، نمایانگر آب و هوای صحرایی و خشک و بیابانی است.

او با بیان این نکته که شهرستان طبس در قسمت های کوهستانی دارای تابستان های معتدل و زمستان های خنک و سرد و قسمت های دشت آن دارای تابستان های گرم و زمستان های سرد و خشک است این امر را موجب شکل گیری آثار شناسایی شده در مناطق کوهپایه ای و دامنه کوه ها دانست و توضیح داد: این مناطق چه از لحاظ دسترسی آب و چه از لحاظ خاک مرغوب برای کشاورزی مناسب تر بوده است.

او آثاری که در سطح دشت در جهت جاده های قدیمی قرار دارند را بیشتر شامل حوض انبار، کاروانسرا دانست و گفت: علاوه بر این بناها کوره هایی در حاشیه کویر نیز ساخته شده و یکی از دلایل اصلی ساخت این کوره ها در حاشیه کویر پوشش گیاهی تاغ برای تامین سوخت کوره ها بوده است.

سرپرست هیأت باستان شناسی اضافه نمود: همچنان که گفته شد قرارگیری این مناطق در حاشیه کویر موجب شده که شاهد بافت های روستایی زیادی در این محدوده باشیم که نشان از نقش و تاثیر اقلیم در معماری این منطقه بوده دارد.

محمودی نسب آثار مربوط به دوران پیش از تاریخ، تاریخی و اوایل اسلام در محدوده مورد آنالیز را بسیار اندک و بیشتر شامل محوطه خاطرنشان کرد و اظهار کرد: از جمله آثار شناسایی شده در قبل از اسلام علاوه بر یک محوطه می توان به بقایای راه و همچنین نقوش صخره ای اشاره نمود.

او گفت: بیشترین آثار شناسایی شده مربوط به قرون متاخر اسلامی است که حجم زیادی از آنها مربوط به استحکامات دفاعی همچون قلعه و برج و بناهای عام المنفعه مثل حوض انبار است.

او اضافه نمود: قلعه های شناسایی شده از نوع قلعه های دشتی و با پلان مستطیل بوده که اکثر این قلعه های به دلیل ناامنی هایی که در دوره قاجار وجود داشته برای مقابله با حمله ازبکان و ترکمن های ساخته شده است.

این باستان شناس توضیح داد: آنچه که تعیین است، شهرستان طبس به دلیل قرارگیری در جهت جاده های ارتباطی مهمی که از مرکز و جنوب ایران به سمت شمال خراسان منتهی می شده از رونق و شکوفایی زیادی برخودار بوده و دلیل این امر را می توان در شناسایی جاده های قدیمی و عناصر معماری وابسته به آن دانست.

سرپرست هیأت باستان شناسی اظهار کرد: شاید فقدان چنین استقرارهایی را می توان به ناشناخته بودن فرهنگ های این دوره در منطقه، انجام نشدن پژوهش های هدفمند در این زمینه و فرسایش شدید بادی در منطقه قلمداد کرد که سبب مدفون شدن محوطه هایی یا بقایای این دوران در زیر ماسه بادی شده که شناسایی آن به آنالیز های فشرده و منابع اقتصادی بیشتر احتیاج دارد.

به گفته این باستان شناس ، علاوه بر این محدوده مورد مطالعه به دلیل ساختار زمین شناختی که دارد، مرکز عمده ای برای برداشت از معادن و رگه های معدنی در منطقه شرق کشور بوده و این شهرستان را به بهشت معدن کاران تبدیل نموده است.

او اضافه نمود :با وجود تعداد زیاد معادن در این شهرستان، رگه های معدنی در گذشته نیز در این شهرستان مورد شناسایی و برداشت قرار گرفته اند.

محمودی نسب در انتها توضیح داد: اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی با همکاری نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان طبس با هدف تهیه نقشه جامع باستان شناسی بخش دیهوک و دهستان پیرحاجات، آنالیز و شناسایی آثار این محدوده را در برنامه پژوهشی گنجاند و این پژوهش با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد.