نقش طحال در سیستم ایمنی بدن - مالکوم

سیستم ایمنی واحدی اصلی است که از بدن دربرابر بیماری محافظت می نماید. یک سیستم ایمنی سالم، عوامل بیماری زا را از ویروس ها و کرم های انگلی شناسایی می نماید و تفاوت بین پیکره های خارجی و بافت سالم خود بدن را تشخیص می دهد. انواع مختلفی از ایمنی وجود دارند: فعال، غیرفعال، سلولی، خونی و ایمنی گروهی. در میان این بخش های گوناگون، در قسمت فوقانی چپ حفره شکمی، قسمت تحتانی قفسه سینه سمت چپ بدن انسان، عضوی به نام طحال قرار گرفته است. این عضو تقریبا در بدن تمامی جانوران مهره دار وجود دارد.

طحال در بدن انسان یک عضو نرم است و به اندازه یک مشت است. در ظاهر این عضو به رنگ بنفش تیره است و 12 سانتی متر طول، 7 سانتی متر عرض و ضخامت حدود 4 سانتی متر، اندازه های میانه این عضو هستند. وزن طحال بسته به سن و شرایط سلامتی یک فرد سالم می تواند از 100 تا 205 گرم باشد. اگر چه که طحال برای بقای انسان ضروری نیست اما نبود آن بدن ما را بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های عفونی می نماید.

نحوه کار طحال

کارکرد طحال در سیستم ایمنی بدون وجود دو جزء شاخص آن، ناقص است؛ پولپ قرمز و پولپ سفید. پولپ قرمز تقریبا 76 تا 79 درصد از عضو را تشکیل می دهد در حالی که به جای مانده طحال را پولپ سفید تشکیل می دهد.

پولپ قرمز چه کاری انجام می دهد؟

پولپ قرمز مسئول عملکرد تصفیه طحال است و به عنوان مخزن ذخیره خون در نظر گرفته می گردد. این فرآیند تصفیه پولپ قرمز طحال شامل حذف سلول های خونی قرمز آسیب دیده یا پیر از گردش خون است. سلول های خونی آسیب دیده با یاری ماکروفاژها تخریب می شوند. به علت عملکرد تصفیه ای این عضو، پولپ قرمز بعلاوه به عنوان مخزنی است که خون را در مواقع اضطراری که ممکن است خون زیادی از دست برود، تامین می نماید.

پولپ سفید چه کاری انجام می دهد؟

عملکرد ایمونولوژیکی طحال در بدن انسان به وسیله پولپ سفید صورت می گیرد که شامل افزایش بافت لنفوئیدی است. این عضو نقش خود را با شناسایی آنتی ژن ها ایفا می نماید و آنتی بادی ها را فراوری می نماید. این عضو بعلاوه وظیفه ساخت و بلوغ سلول های خونی و سلول های ایمنی را بر عهده دارد. هدف اصلی این عضو، ایجاد پاسخ ایمنولوژیکی در برابر آنتی ژن های داخل خون است و این مورد است که نقش حیاتی را در مشاخصه با عفونت دارا می باشد.

طحال، عملکرد مهم دیگری نیز دارد و آن هم این است که سلول های خونی قرمز و سلول های خونی سفید را ایجاد کند. با این حال، طحال، سلول های خونی قرمز را برای یک دوره موقتی ایجاد می نماید که آن هم در طی تکامل اولیه رحم است. افزایش اندازه طحال یکی از بحرانی ترین مسائل طحال است. اما همچنان که زمان تولد نزدیک می گردد، این عضو به تدریج این وظیفه را کنار می گذارد و فراوری سلول های خونی قرمز نهایتا به وسیله مغز استخوان صورت می گیرد. برای به جامانده عمر، این عضو سلول های خونی سفید را برای مقابله با عفونت به عنوان بخشی از سیستم لنفاتیکی می سازد.

عواملی که ممکن است با عملکردهای طحال تداخل داشته باشند

افزایش اندازه طحال یکی از بحرانی ترین مسائل طحال است. بیماری هایی همچون مونونوکلئوز، سیروز کبدی، لنفوم، سرطان خون و پلی سیتمی ورا با بزرگ شدن طحال به عنوان یکی از مسائل متفاوت آن، همراه هستند. بزرگ شدن طحال با افزایش نگرانی همراه است چرا که خطر پیشرفت عفونت را افزایش می دهد. این مورد به علت این حقیقت است که زمانی که اندازه این عضو افزایش می یابد، به سلول های خونی سفید و قرمز و پلاکت بیشتر از حد نیاز در یک اندازه غیرطبیعی نیاز پیدا می نماید. این مورد باعث کمبود سلول های خونی، که برای حفظ بدن در مقابل عفونت ها در جریان خون هستند، می گردد.

این اختلال طحال به طور طبیعی به صورت تناوبی است. هر چه سلول های خونی که این عضو به دام می اندازد بیشتر باشد، اندازه آن نیز بزرگتر می گردد و در نهایت این امر باعث اختلال عمده ای در عملکرد آن می گردد. در یک مرحله شدید، ممکن است منبع خونی طحال به خاتمه برسد و محتمل است عملکرد خود را از دست بدهد و یا بمیرد. یکی دیگر از اختلالات پزشکی با عنوان کم خونی سلول داسی شکل شناخته می گردد که باعث می گردد اندازه طحال کوچک گردد و فاقد عملکرد گردد.

به طور خلاصه، دانستن در خصوص دلایل و علائم مختلف هر گونه اختلال طحال همچون مطلع بودن از عملکرد آن مهم است. درمان بر اشاره داشتن به علت زمینه ای ایجاد بیماری اختلال طحال به وسیله روش های درمانی غیرتهاجمی، متمرکز است. در بعضی موارد، انجام عمل جراحی برداشتن طحال یا اسپلنکتومی ممکن است بسته به شدت موارد بیماری، لازم باشد. برداشتن طحال معمولا با استفاده از لاپراسکوپی انجام می گیرد به صورتی که ضروری است تا پزشک متخصص، برش های کوچکی را در محل جراحی ایجاد کند و زمانی که این عضو برداشته گردد، به بیمار توصیه می گردد تا واکسیناسیون های مهم یا دیگر روش های درمانی را جهت تخفیف دادن هر گونه عفونت متعاقب انجام دهد.

وظایف طحال در بدن چیست؟

1 - تصفیه خون

اولین و مهم ترین نقش طحال در بدن، عمل تصفیه خون می باشد، نقشی که مشابه به آن را کبد در بدن انجام می دهد. طحال خون را تمیز می نماید. طحال، گلبول های قرمز آسیب دیده در جریان خون را شناسایی و آنها را از جریان خون خارج می نماید.

2 - بازیافت خون

اجزای قدیمی سلول های خونی آسیب دیده مانند آهن و هموگلوبین، در طحال بازیافت شده و به مغز استخوان و سیستم گردش خون فرستاده می شوند تا خون سالم در سیستم گردش خون در جریان باشد. هموگلوبین از مغز استخوان به سیستم گردش خون منتقل می گردد و مسئولیت حمل اکسیژن را به عهده دارد.

3 - ذخیره سازی خون

یکی از کارکردهای طحال، ذخیره سازی خون برای بدن است. با توجه به نیاز خونی بدن، طحال می تواند با گشاد و تنگ کردن رگ هایش میزان خون مورد نیاز بدن را برایش بفرستد.

طحال میزانی خون ذخیره شده را در خود نگه می دارد تا هنگامی که بدن در اثر آسیب و جراحت و بیماری، به خون نیاز پیدا کرد، آن را در اختیارش قرار دهد.

4 - حفظ ایمنی بدن

طحال نقشی کلیدی در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایفا می نماید. هنگامی که طحال خون را تصفیه می نماید، گلبول های قرمز آسیب دیده در اثر عفونت را خارج می نماید.

در طی فرایند خارج کردن سلول های قرمز آسیب دیده از گردش خون، طحال گلبول های سفید فراوری می نماید و آنها نیز با فراوری آنتی بادی، سبب از بین رفتن عفونت و باکتری (عوامل بیماری زا) می شوند.

5- فراوری لنفوسیت (گلبول سفید خون(

وظیفه دیگر طحال، ساخت گلبول های سفید خون که لنفوسیت نامیده می شوند، می باشد.

منبع: سایت بازل

منبع: راسخون