بازی چگونه به رشد مهارت های اجتماعی بچه ها یاری می نماید؟ - مالکوم

متاسفانه به علت عواملی مثل افزایش فشارهای تحصیلی، توسعه شهرنشینی، استفاده از دستگاه های دیجیتال و بی ارزش دیده شدن اوقات فراغت، بازی بچه ها در معرض تهدید قرار گرفته است. امروزه، بچه ها نسبت به دهه 50 سال پیش، 50 درصد کمتر در فعالیت های بیرون از منزل و بدون ساختار شرکت می نمایند. والدین و مربیان برای حمایت از رشد سالم بچه ها باید به ارزش بازی آزاد پی برده و شرایط مناسبی را برای شرکت بچه ها در فعالیت های خودراهبر فراهم نمایند.

در این مطلب از خبرنگاران مگ قرار است درباره اهمیت بازی کردن در بچه ها صحبت کنیم و ببینیم واقعا چه تاثیری بر آینده آن ها دارد.

بازی چیست؟

بازی به هر فعالیتی گفته می گردد که کودک به منظور لذت بردن و نه رسیدن به هدف خاصی، به طور خودجوش آن را شروع می نماید. بازی آزاد همیشه با عنصری از تظاهر همراه است و از قوانین از پیش معین شده ای پیروی نمی نماید، و همین ویژگی آن را از ورزش، کلاس های آموزشی، بازی های کامپیوتری و سایر فعالیت های ساختارمند متمایز می سازد. در بازی های تخیلی، بچه ها با در نظر گرفتن هویت های غیرواقعی و با استفاده از تخیل خود اشیاء روزمره را به ابزار بازی تبدیل می نمایند (به عنوان مثال، استفاده از جارو به عنوان عصای جادویی).

اهمیت بازی در رشد بچه ها

بازی جنبه های متعددی از سلامت روان و جسم کودک را تقویت می نماید، اما نقش آن در رشد اجتماعی سالم بسیار مهم است. شرکت منظم در بازی های گروهی، فعال و بدون ساختار می تواند مهارت های اجتماعی کودک را از جهات مختلف بهبود می بخشد. در ادامه به آنالیز مزایای بازی کردن از این دیدگاه می پردازیم.

1. اهمیت بازی در تقویت هم دلی

بازی های نقش آفرینی بچه ها را به چالش می کشد تا خود را به جای دیگران قرار دهند و جهان را از دیدگاه متفاوتی ببینند. در نتیجه آگاهی بیشتری از احساسات دیگران و تاثیر اعمالشان بر آن ها پیدا می نمایند. بازی های اجتماعی بعلاوه ممکن است بچه ها را وادار کند تا با تجربیات بچه ها دیگر از پیشینه های فرهنگی و مالی مختلف از خود آشنا شوند و این موضوع ویژگی هایی مثل مدارا و پذیرش را در بچه ها تقویت می نماید.

2. اهمیت بازی در تقویت مهارت های زبانی و سوادآموزی

بچه ها در حین بازی باید کلمات مناسبی را برای بیان ایده های خود پیدا نمایند، وسایل را در محیط اطرافشان نام گذاری نمایند، محدودیت ها و مرزها را تعیین نمایند، اختلافات را حل نمایند، با یکدیگر به اشتراک بگذارند و نوبت را رعایت نمایند.

تمامی این اقدامات، مهارت های زبانی کودک را تقویت نموده و به او یاری می نماید دایره لغات غنی تری داشته باشد و از زبان به طور موثرتری استفاده کند. بازی گروهی بعلاوه مستلزم گوش دادن زیاد است، چون ساخت یک جهانی تخیلی به صورت گروهی به توانایی درک و به کارگیری ایده های دیگران بستگی دارد.

اگرچه بازی آزاد به ندرت شامل استفاده از زبان نوشتاری است، اما بچه های که زمان کافی برای بازی دارند، معمولا مهارت های سوادآموزی قوی تری از خود نشان می دهند. محققان معتقدند که این ارتباط وجود دارد زیرا بازی های تخیلی، مهارت های پیش از سوادآموزی از جمله حافظه کاری، نام گذاری و تفکر نمادین را تقویت می نماید.

بچه ها در حین بازی تجربیات گذشته خود را به یاد آورده و آن ها را در فعالیت فعلی خود به کار می برند. این فرآیند توانایی بچه ها را در حفظ اطلاعات و استنباط معنا افزایش می دهد، که هر دو از مولفه های اصلی درک مطالب هستند. بعلاوه استفاده از وسایل در یک بستر نمادین به بچه ها یاری می نماید تا درک نمایند که چگونه کلمات نوشته شده می توانند نمایانگر مفاهیم، وسایل و تجربیات باشند.

این تمرین توانایی آن ها را در تجسم هنگام خواندن و نوشتن بهبود می بخشد. بازی های تخیلی بعلاوه اصول ساختار روایت را به وسیله داستان سرایی شفاهی به بچه ها می آموزد.

3. اهمیت بازی گروهی بدون ساختار در کاهش رفتارهای نامناسب اجتماعی

بچه ها در حین بازی فواید نمایش ویژگی های مثبت، مثل دوستی و صبر و شکیبایی، و پیامدهای منفی رفتارهای منفی، مثل خودخواهی و پرخاشگری، را تجربه می نمایند. آن ها به وسیله یک فرآیند طبیعی آزمون و خطا یاد می گیرند که تکانه های خود را کنترل نموده و واکنش های سنجیده تر و مناسب تری نسبت به موقعیت های چالش برانگیز نشان دهند و در نهایت با ملاحظه تر، همکارتر، پذیرنده تر و منعطف تر شوند. این شرایط که از آن به عنوان صلاحیت اجتماعی یاد می گردد، به بچه ها یاری می نماید تا روابط قوی تری ایجاد نموده و با رشد و بلوغ، در محیط های پراسترس به موفقیت دست یابند.

4. اهمیت بازی در کاهش اضطراب و تنظیم احساسات

بازی های نقش آفرینی فواید درمانی بسیار زیادی برای بچه ها دارد. این بازی ها به بچه ها فضای امن و آرامی می دهد تا احساسات خود را کشف، بیان و پردازش نمایند و این موضوع تنش را کاهش داده و خودآگاهی را ارتقا می دهد.

بازی می تواند به بچه ها یاری کند تا با فقدان و از دست دادن کنار بیایند، برای موقعیت های پراسترس آماده شوند، با تغییرات سازگار شوند و یک روایت مثبت تر و قدرتمندتر از سختی ها و مسائل ارائه دهند.

نکته مهم اینکه تحقیقات نشان می دهد بچه ها پیش دبستانی که در بازی های تخیلی شرکت می نمایند بیشتر از بچه های که در فعالیت های تحت نظارت بزرگسالان شرکت می نمایند، از گفتار خصوصی استفاده می نمایند.

این تغییر رفتار، نشان دهنده بهبود تنظیم احساسات است چون گفتار خصوصی ابزار اصلی ارتباط درونی، هدایت شخصی و خود کنترلی در بچه ها 2 تا 7 ساله است. بعضی از بازی ها، مثل بازی های ماجراجویانه در فضای باز، اضطراب را با فراهم کردن این فرصت برای بچه ها تا خطرات را بپذیرند، کاهش می دهد.

قرار گرفتن در معرض این خطرات باعث می گردد تا بچه ها ترس، نگرانی و تردید را تجربه نمایند. این تجربیات به بچه ها می آموزد که چگونه برانگیختگی روانی و فیزیولوژیکی خود را مدیریت نموده و با عدم قطعیت مقابله نمایند، که این امر نقش بسیار مهمی در محافظت در برابر استرس دارد.

5. اهمیت بازی بر اعتماد به نفس اجتماعی و عزت نفس بچه ها

بچه ها، مثل بزرگسالان، احتیاج دارند تا احساس لیاقت و استقلال داشته باشند. با این حال از آنجایی که بزرگسالان زندگی بسیار سخت و منظمی دارند، فرصت های کمی برای اعمال قدرت خود به عنوان یک فرد دارند. در بیشتر طول روز به بچه ها گفته می گردد که چه کاری انجام دهند، به کجا بروند و چه زمانی چه کاری را انجام دهند، که این موضوع به احساس ناامیدی و ناتوانی در بچه ها دامن می زند.

بازی به عنوان فعالیتی که به وسیله کودک هدایت می گردد، یک راه بسیار مناسب برای تخلیه این احساسات است و به بچه ها این فرصت را می دهد تا کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند. بچه ها در حین انجام بازی های تخیلی، نقش رهبری را بر عهده گرفته و قوانین خود را در محیطی که خودشان انتخاب نموده اند، ایجاد می نمایند.

آن ها این آزادی را دارند تا در موقعیت های خیالی قدرت، مثل پادشاه یا ابرقهرمان بودن، قرار گیرند و از مهارت های حرکتی و خلاقانه خود برای ایفای نقش خود استفاده نمایند. در نتیجه، اعتماد به نفس بیشتری به توانایی های خود و امنیت بیشتری در خصوص هویت خود پیدا می نمایند.

بچه ها با اعتماد به نفس نه تنها شادتر و انعطاف پذیرترند، بلکه بیشتر محتمل است که به سایر بچه ها نزدیک شده و با آن ها دوستی برقرار نمایند. بچه ها به مرور زمان یک شبکه اجتماعی قوی تر برای خود ایجاد می نمایند که از آن ها در برابر افسردگی، انزوا و قلدری محافظت می نماید و هم زمان مهارت های اجتماعی و ارتباطی آن ها را هم بهبود می بخشد.

بچه ها برای بازی کردن به چه چیزهایی احتیاج دارند؟

بچه ها به طور طبیعی انگیزه بازی کردن دارند. با این حال برای دسترسی به بازی به محیط و شرایط مناسبی احتیاج دارند. برای تشویق کودکتان به شرکت در بازی های بدون ساختار، مطمئن شوید که او به امکانات زیر دسترسی دارد:

• حداقل یک ساعت وقت آزاد (ترجیحا در فضای باز) هر روز، بدون دسترسی به تلفن همراه و تبلت
• فضاهای امن و مجذوب کننده برای بازی: یک اتاق از خانه خود را به عنوان اتاق بازی اختصاص دهید و مطمئن شوید که کودکتان به زمین های بازی و فضاهای طبیعی نزدیک خانه شما دسترسی دارد. در روزهای بارانی و برفی، مراکز تفریحی می توانند فرصت های مناسبی را برای بازی فراهم نمایند. اگر امنیت محله شما نگران نماینده است، یاد بگیرید که چگونه به طور نامحسوس بر بازی کودکتان در فضای باز نظارت داشته باشید (به عنوان مثال از داخل ماشین آن ها را دیدن کنید). از دخالت در بازی کودکتان خودداری کنید. یعنی ایده های او را نقد نکنید، به او دستورالعمل ندهید و در اختلافات جزئی او با سایر بچه ها دخالت نکنید. اگر کودکتان می خواهد شما در بازی گروهی شرکت کنید، اجازه دهید او رهبری برنامه ریزی و هماهنگی فعالیت را بر عهده بگیرد.
• وسایل بازی: به کودکتان اجازه دهید تا از لوازم خانه به عنوان ابزار بازی استفاده کند، مثلا ساختن قلعه با پتو و بالش. لگو، گچ، رنگ، مقوا، کاغذ رنگی و سایر وسایل خلاقانه را در اختیار کودکتان قرار دهید تا بتواند ابزار و لباس های مختلفی بسازد. کودکتان بعلاوه باید مجموعه ای متنوع از عروسک، ماشین بازی، عروسک های انگشتی و سایر اسباب بازی ها را داشته باشد.

اگر کودکتان بازی نمی نماید، چه باید کرد؟

اگر کودکتان تمام چیزهایی را که برای بازی کردن احتیاج دارد، در اختیار دارد و هنوز هم برای بازی کردن مقاومت می نماید ممکن است یک مساله جدی تری مانع از لذت بردن او از تفریح و تفریح بدون ساختار گردد. به عنوان مثال، ممکن است بچه های که اختلالات رشدی یا مسائل پردازش حسی دارند، از ترس از مواجهه با موقعیت های غیرقابل کنترل، از بعضی فعالیت ها اجتناب نمایند.

از سوی دیگر، بچه ها مضطرب و آسیب دیده گاهی از بازی کردن امتناع می نمایند، چون همیشه در حالت احتیاط و نگرانی به سر می برند و این امر مانع از آن می گردد که بتوانند خود را رها نمایند و فقط وانمود به بازی کردن نمایند.

در چنین مواردی، مراجعه به یک روانشناس خانواده متخصص در زمینه رشد کودک بسیار مهم است. کودک شما می تواند در طول جلسات روان درمانی، مهارت های لازم برای بازی کردن را در یک محیط آرام و بی طرف به دست آورد.

روانشناس بعلاوه می تواند شما را در انتخاب برترین محیط ها، فضاها و وسایل برای تسهیل بازی هدایت کند. به عنوان مثال بعضی از بچه ها از بازی دو نفره استقبال بیشتری م نمایند و بعضی دیگر با فعالیت های خلاقانه انفرادی، مثل نوشتن یا نقاشی کردن ارتباط بیشتری برقرار می نمایند.

مطمئن باشید که همه بچه ها، صرف نظر از احتیاجها و سلیقه های منحصربه فردشان، می توانند با دریافت حمایت کافی قدرت شفادهنده و تحول آفرین بازی را تجربه نمایند.

منبع: psy-ed