عصرانه به وقت تاریخ - مالکوم

دکتر حسین رئیس السادات استاد بازنشسته گروه تاریخ دانشگاه بیرجند و دکتر یوسف متولی حقیقی استاد تاریخ دانشگاه بجنورد همراه با مسئولان و مدیران شهری و همکاران پارسه در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب عصرانه ای به وقت تاریخ رونمایی شد. کتاب دوران نامه داورزن توسط سیدعلی مزینانی دکترای تاریخ ایران اسلامی از دانشگاه تربیت مدرس، غلامحسین نوعی دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی در دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد و سید محمدرضا مزینانی کارشناس تاریخ از دانشگاه بیرجند از اعضای انجمن پارسه به نگارش درآمده

است.

نکته حائز اهمیت در خصوص این اثر تدوین آن به عنوان مصداقی از پیوند دانشگاه با نیازهای جامعه، از خلال قرارداد پژوهشی میان شهرداری و شورای اسلامی شهر داورزن با انجمن پارسه دوستداران میراث فرهنگی، مستقر در مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد است. این انجمن فعالیت خود را از سال 1382 و با هدف پیوند دادن تخصص دانشگاهی فارغ التحصیلان حوزه علوم انسانی با نیازهای دستگاه های خصوصی و دولتی در حوزه فراوری محتوا شروع کرد. در حال حاضر پارسه به ویژه در حوزه های گردشگری فرهنگی و تاریخ شفاهی به فراوری محتوای مکتوب و دیجیتال و انتشار آن به چندین زبان زنده اشتغال دارد.

• تاریخچه شهرستان داورزن

براساس یافته های باستان شناسی نخستین دوره زیست بشری در گستره شهرستان داورزن قدمتی به درازای 6 هزار سال دارد و در دوران امپراتوری ساسانیان نیز داورزن یکی از مراکز مهم طبقه کشاورزان بوده است که وجود آتشکده موسوم به آذر برزین مهر در این شهرستان موید این موضوع است. در دوران اسلامی اوج و شکوه فرهنگی شهرستان داورزن را می توان مربوط به عصر سربداران دانست که با قیامی ملی- مذهبی و با استقرار اولین حکومت شیعی در ایران رنگ تاریخی به خود گرفت. داورزن در غربی ترین نقطه خراسان رضوی است که هر ساله پذیرای تردد حدود 30 میلیون مسافر و زائر از 2 جهت رفت و برگشت است.

• اولین گام در پژوهش کتاب

نقطه اولیه این نوشتار در تاریخ محلی با گفت وگو و رایزنی با شهردار وقت در سال 1396 طی قراردادی میان شهرداری و شورای شهر داورزن با انجمن پارسه منعقد شد. به گفته غلامحسین نوعی، یکی از مولفان این کتاب، با انعقاد قرارداد، قدم نخست در مطالعه گسترده گونه های مختلف منابع شروع شد. جغرافیاهای تاریخی، تواریخ عمومی، تواریخ محلی و کتب رجال از میان منابع دسته اول، همچنین مقالات، دانشنامه ها و پژوهش های معاصر از میان منابع دسته دوم همگی مورد کنکاش قرار گرفتند.

سیدعلی مزینانی از دیگر مولفان این کتاب در ادامه بیان می نماید: نگارندگان دوران نامه داورزن در 95 منبع دست اول جغرافیاهای تاریخی، تواریخ عمومی، تواریخ محلی و کتب رجال و 21 مورد پژوهش معاصر نامی از اشخاص، افراد و رویدادهایی را که به نوعی به جغرافیای امروزی داورزن تعلق داشتند، ردیابی کردند.

وی شرح می دهد: از مجموع این 116 منبع با اختصاص تقریبا 180 ساعت کار در طول ماه های اسفند 1396 و فروردین 1397 بالغ بر 192 صفحه گزاره به منظور تدوین استخراج شد. همچنین همزمان نسبت به شناسایی اسناد حاکمیتی موجود از جغرافیایی امروز داورزن نزد سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران اقدام شد که تعیین شد 61 پرونده مشتمل بر 5357 برگ سند حاوی ارجاعی به نام داورزن از شروع دوره قاجاریه تا شروع دهه 1370 شمسی هستند.

مزینانی با اشاره به مراحل تدوین کتاب بیان می نماید: پالایش اسناد بر اساس ارزش های محوری دوران نامه داورزن روشن کرد که از میان این اسناد 46 پرونده مشتمل بر 2059 برگ سند باید از آن سازمان خریداری گردد. خوانش اسناد خریداری شده در نهایت به استخراج 154 صفحه انجامید که عمدتا به کار تکمیل بخش های مربوط به دوران پهلوی اول (1304-1320 ش) در این تاریخ محلی می آمدند.

وی اظهار می نماید: نگارندگان بعد از گردآوری مجموعا 346 صفحه گزاره، دست به کار تدوین شدند. این فرایند تقریبا از 5 اردیبهشت تا 20 مرداد 1397 جمعا به مدت 108 روز کاری با میانگین زمانی 540 ساعت به طول انجامید. حاصل کار، به جای حضور و غیاب سال ها، رویدادها و شخصیت ها، به 7 دوره تحولی عمده در طول تاریخ جغرافیایی امروزی داورزن در بستر کلی تر تاریخ ایران فرهنگی رسیده است. این دوره ها به ترتیب مشتملند بر دوران ریوند، دوران مغیثه (مقیسه) ، دوران جشم (چشام) ، دوران باشتین، دوران مزینان، دوران داورزن و استقرار بخشداری.

به گفته مزینانی، حال این اثر به عنوان خزانه ای برای تقویت حس تعلق، برنامه ریزی رویدادهای فرهنگی، برگزاری برنامه های گردشگری، فرهنگی و طبیعی و جلب همکاری بومیان غیرساکن در اختیار مدیران این شهرستان قرار گرفته است و از جهتهایی چون تامین محتوا برای مستندسازی، تنظیم گزارش های مطبوعاتی و تلویزیونی، فراوری فایل های موشن گرافی و انتشار بریده های محتوایی در شبکه های اجتماعی می تواند مورد بهره برداری قرار گیرد. گفتنی است این اثر ماحصل همکاری سه جانبه شهرداری و شورای اسلامی شهر داورزن با انجمن پارسه به منظور معرفی ظرفیت های کم نظیر شهرستان داورزن در حوزه های گردشگری فرهنگی و بومگردی است که در بهار و تابستان 1397 ش تدوین شد.