ایران چه جایگاهی در شبکه ترانزیتی چین - ترکیه می تواند داشته باشد؟ - مالکوم

با ما همراه باشید و با تور چین از شگفت انگیزترین کشور دنیا دیدن کنید بر روی دیوار چین سلفی بگیرید، از قصر ممنوعه دیدن کنید و در خیابان شانگهای پیشرفته ترین آسیا قدم بزنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، امروز از شهر کوجالی ترکیه در نزدیکی استانبول و در منتهی الیه غربی ترکیه، ششمین و هفتمین قطار باری صادرات کالاهای ترکیه ای در راه رسیدن به چین هستند.

این دو قطار با 41 واگن و با پیمودن راستای بیش از 8 هزار کیلومتر، به شهر شی آن چین خواهند رسید. در شرایطی که دولت ترکیه به شدت به منابع ارزی محتاج شده، فراورینمایندگان و صادرنمایندگان ترک، با استفاده از ظرفیت ریلی، می فرایند تا بخشی از بازار مصرف چین را در دست بگیرند.

کالای ترکیه برای رسیدن به چین، راه دور و درازی را می پیماید و از غرب ترکیه به شرق این کشور رفته و سپس از گرجستان به جمهوری آذربایجان، از آنجا به دریای خزر و قزاقستان فرستاده می شوند و از مرز قزاقستان نیز تا عمق 1200 کیلومتری چین و پس از 14 روز و پیمودن 8 هزار و 693 کیلومتر راه، به دست مصرف نماینده می رسند.

صادرنمایندگان ترک، در گام نخست، تنها گوشت پرندگان، ماده معدنی بور، یخچال و تاسیسات سرماساز به چین می بردند اما حالا تخته های ام دی اف نیز به آن افزوده شده است.

مسئولان مالی دولت ترکیه بر این باورند که راستا حرکت قطار باری از ترکیه به چین که جاده ابریشم آهنین خوانده می گردد، یک گذرگاه یا کریدور مرکزی، امن، مالی، و دارای شرایط مناسب برای تجارت ریلی بین قاره های آسیا و اروپا است.

شعار حماسی و تبلیغاتی صادرنمایندگان ترک در خصوص تجارت با چین، این است: دنیا، از چین می خرد. ترکیه، به چین می فروشد.

مجموع مبادلات تجاری بین ترکیه و چین از 2015 تا 2020 میلادی به رقم 126 میلیارد دلار رسیده که البته با فاصله ای بسیار معنی دار، تراز تجاری به نفع چین بوده و ترکیه در برابر 113 میلیاد دلار واردات، تنها 13 میلیارد دلار، کالا به چین صادر نموده است.

کدام راستا، به صرفه تر است؟

همچنان که در شروع گزارش مورد اشاره نهاده شد و در عکس زیر هم دیده می گردد، کالاهای ترکیه در حال حاضر، پس از طی راستا گرجستان، جهوری آذربایجان و قزاقستان به چین می رسند اما در بین راه، باید یک بار کل کالاها تخلیه شوند و سوار بر کشتی، راستای از دریای خزر را سپری نمایند و در آن سوی آب، دوباره بارگذاری شوند و با قطار به چین برسند.

واقعیت این است که سوار و پیاده کردن محموله های سنگین و نقل و انتقال از قطار به کشتی و مجدداً از کشتی به قطار، موجب اتلاف وقت و افزایش هزینه انتقال کالا می گردد، اما در صورتی که خط قطار جاده ابریشم مدرن بر اساس عکس زیر، از خطه شمال ایران بگذرد، کالا به سهولت، بدون احتیاج به کشتی، از چین به اروپا خواهد رسید.

مشارکت چین، ایران و ترکیه، راستا تجارت منطقه ای را متحول می نماید و هزینه ها را به طرز چشمگیری پایین می آورد. جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیز می توانند با استفاده از شبکه های قدیمی، یا از گذرگاه جدید نخجوان، کالا را از ایران به ترکیه یا مستقیماً از ترکیه در همین راستا منتقل کند.

چین، ترکیه، ایران

یکی از نکاتی که در خصوص آن کنجاوی فراوانی وجود دارد، این است که روابط مالی ترکیه با چین، در مقایسه با روابط مالی ایران و چین، به چه شکلی پیش خواهد رفت و در این رقابت، دو کشور مهم و قدرتمند منطقه یعنی ایران و ترکیه، چه امتیازاتی به دست خواهند آورد؟

پروفسور سما کالایجی اوغلو از تحلیل گران مرکز تحقیقات استراتژیک ترکیه (TASAM) در یکی از مقالات خود، امضای توافق سند همکاری جامع 25 ساله بین ایران و چین را یک اتفاق مهم قلمداد نموده و در این مورد چنین نوشته است: بارزترین بُعد توافق چین و ایران، مطمئناً کمربند مالی جاده ابریشم و همچنین جاده ابریشم دریایی قرن 21 است. قطارهای جاده ابریشم چین که با عبور از صحرای کاراکوم (صحرای عظیم قره قوم ترکمنستان قره قوم به معنی شن سیاه) به ایران می آیند، در ایستگاه شروعین، در مشهد متوقف می شوند. سپس به نیشابور می فرایند و بعد از آن نیز از شاهرود یعنی سرزمین زیباترین انگورها، عبور خواهند کرد و سپس به تهران می رسند. سال گذشته، اولین قطار چینی که به این راستا آمد، طی 14 روز راستای 10400 کیلومتری را به اتمام رساند. اما پس از شیوع کرونا، کار برای ادامه تجارت ریلی بین ایران و چین، سخت شد. نه کالاهای چینی توانستند به درستی به ایران بیایند و نه گردشگران چینی برای مراسم دینی به مشهد رفتند. اما در مقاطع آینده، احتمالاً علاوه بر حضور در مشهد، تماشای کاشی های نیشابور و خرید انگور لذیذ شاهرود را تجربه خواهند کرد.

یکی از مهم ترین ابعاد سیاسی - مالی اتصال ریلی ایران و چین، این است که در صورت تکمیل پروژه و کوشش برای اتصال راه آهن ایران به عراق، دو نتیجه شگرف مهم به دست می آید:

1.همچنان که قبلاً مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق نیز اعلام نموده، با اتصال راه آهن ایران به عراق، عملاً بازار تجارت عراق، از راه ایران و آسیای میانه به چین متصل خواهد شد.

2.تداوم کار بر روی راه آهن و اتصال ریلی عراق به سوریه، عملاً ایران را به دریای مدیترانه می رساند و گذرگاه مهم جدیدی از مدیترانه، سوریه، عراق به سمت چین، گگردده خواهد شد.

شواهد نشان می دهد که ترکیه برای توسعه روابط سیاسی و مالی با چین، به شدت در حال کوشش و فعالیت است. اما به جرات می توان گفت، سندی که بین ایران و چین امضا شده بسیار گسترده تر و مهم تر از کل روابط مالی چین و ترکیه است و دستگاه دیپلماسی آنکارا، احتمالاً باید چند سال کوشش کند تا بتواند با چینی ها چنین قراردادی ببندد.

اما در این میان، آن چه اهمیت ویژه ای دارد، این چند موضوع مهم است:

1.بخش خصوصی ترکیه، به شدت مهیا و به اصطلاح پای کار است و در هماهنگی کامل با معاونت مالی دستگاه دیپلماسی این کشور و استفاده از ظرفیت مهم اتحادیه های فراوری نمایندگان و صادرنمایندگان، کار بازاریابی، آماده سازی و صادرات را به سرعت و با کیفیت بالا انجام می دهد و از این حیث، چنین عملیات منسجم و کم نظیری، می تواند برای بخش خصوصی ایران الگوی خوبی باشد.

2.دستگاه دیپلماسی ترکیه در هماهنگی و ارتباط مستقیم و مداوم با کارآفرینان، تجار و صادرنمایندگان، موانع حقوقی و سیاسی را به سرعت از سر راه بر می دارد.

3.مجموعه رسانه ای ترکیه، در هر دو بخش دولتی و خصوصی، صادرات کالا به چین را با آب و تاب پوشش داده و آن را به عنوان دستاوردی مهم به نمایش گذاشته است.

4.تفکر شبکه ای سامانه حمل و نقل زمینی، دریایی و ریلی ترکیه، هماهنگی کاملی دارند و ترکیه در بخش زیرساخت های ریلی، سرمایه گذاری های کلانی انجام داده و شتاب و سرعت توسعه در این بخش، شایان توجه است.