کوشش برخی برای به حاشیه راندن بورس کالا - مالکوم

به گزارش خبرنگاران، برخی از فعالان بازار که تا پیش از تولد بورس کالا منافع خود را در فضای غیرشفاف و غیررقابتی عرضه و تقاضا می جستند، اکنون به دنبال بازگرداندن شرایط به گذشته هستند. شرایطی که در آن نه نام و نشانی از خریداران باقی می ماند و نه قیمت ها بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا کشف می گردد.

حال شرایط سخت کشور بواسطه بازگشت تحریم های امریکا علیه ایران و کمبود ارز، یک بار دیگر ساز مخالفت با ماموریت های قانونی و فعالیت موثر بورس کالای ایران را به بهانه واهی نقش این بورس در ایجاد و تشدید گرانی ها، کوک نموده اند. پس از آن که دولت با هدف ثبات قیمت ها دلار 4200 تومانی را برای عرضه محصولات در بورس کالا در نظر گرفت در ابتدا دلالان با ترفندهای مختلف از فاصله نرخ دلار دولتی و آزاد سود بردند، اما بعد از مسدود شدن تدریجی راه های سوء استفاده (که همچنان ادامه دارد) همین دلالان دوباره انتقادات خود را به اصل موجودیت بورس کالا نشانه رفتند تا همانند گذشته قیمت محصولات اساسی همانند فلزات، پتروشیمی و ... توسط دولت مشخص گردد و فضا برای بازگشت به رانت های قدیمی مهیا گردد. این در حالی است که صاحبنظران اقتصادی عرضه محصولات خارج از بازار شفاف بورس را بازگشت به عقب و بسترساز رانت و فساد می دانند.

ویژگی ضد رانت بورس کالا

در این زمینه محمدابراهیم پور زرندی، کارشناس بازار سرمایه می گوید: پیدایش و تکامل بورس های کالا در دنیا در پی پاسخگویی به برخی از احتیاجمندی های اقتصادی و برطرف برخی تنگناها و موانع در بازار کالاها بوده است.

وی اضافه نمود: نارسایی های بازار سنتی در شکل نوسانات کاذب و عدم شفافیت در کشف قیمت و فقدان تضمین های لازم برای معامله گران از مهمترین دلایل راه اندازی بورس های کالایی در کشورهای دنیا بوده است.

این کارشناس ادامه داد: در ایران، بازار محصولات صنعتی و کشاورزی همواره با محدودیت ها و سختی های ساختاری زیادی روبرو بوده و بخش عمده ای از این مشکلات مربوط به عدم استفاده از ابزارهای نوین اقتصادی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی بازار است.

وی تاکید نمود: در واقع بورس کالا تجلی گاه مطالبات تولیدنمایندگان و مصرف نمایندگان واقعی است و در این بازار است که همه فعالان بازار، احتیاجهای خود را در یک فضای رقابتی، شفاف و قانونمند مطرح می نمایند. هر چقدر معاملات محصولات مختلف فولادی، پتروشیمی، کشاورزی، سیمانی و ... به سمت بورس کالا سوق یابد، شفافیت این بازار و اعتماد به آن افزایش خواهد یافت. حمایت از این نهاد به حذف رانت ها، برقراری عدالت اقتصادی در حوزه های مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی و معدنی، فلزات و پتروشیمی و نهایتاً بهبود شرایط اقتصادی کشور می انجامد.

پورزرندی همچنین اظهار کرد: درمجموع 8 مزیت برای بورس کالا می توان برشمرد که شامل ایجاد بازاری قانونمند و سازمان یافته جهت تسهیل داد و ستد کالاها، سامان دهی بازار کالاها از طریق ساز و کار اجرایی ناظر بر تعهدات و تضمین منافع طرفین داد و ستد، کاهش هزینه معاملات، کشف شفاف قیمت کالاها بر اساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و احتیاج بازار، فراهم شدن امکان اعمال مدیریت ریسک در بازار، فراهم شدن امکان انجام معاملات با استفاده از ابزار های نوین مالی، توسعه سرمایه گذاری و فراهم سازی تسهیلات مالی برای خرید و فروش و آگاهی سیاست گذاران و فعالان اقتصادی از وضعیت بازار داخلی و خارجی کالاهای پذیرش گردیده می گردد.

قیمت گذاری دستوری؛ بازگشت به عقب اقتصادی

حمید میرمعینی - کارشناس دیگر بازار سرمایه - نیز درباره مزیت های بورس کالا به خبرنگاران گفت: برخی ادعا می نمایند که عرضه محصولات خارج از بورس کالا و قیمت گذاری آن بهتر است و به کاهش قیمت ها در بازار منجر می گردد، ولی واقعیت این است که کنار گذاشتن بورس کالا تنها به نفع دلالان تمام می گردد.

وی با اشاره به این که بورس کالا یکی از ابزارهای مدرن نظام بازار آزاد محسوب می گردد اضافه نمود: به دلیل این که هنوز اقتصاد ایران با نظام آزاد و قیمت گذاری بر اساس عرضه و تقاضا فاصله زیادی دارد این روش مدرن به مذاق برخی خوش نمی آید. این درحالی است که حداقل کارکرد این نهاد ایجاد شفافیت و جلوگیری از رانت و فساد است.

وی ادامه داد: هم اکنون به صورت دقیق حجم عرضه، تقاضا، جزئیات نام خریدار، فروشنده، قیمت محصول و نحوه عرضه در بستر بورس کالا وجود دارد و همه آنها به نهادهای نظارتی ارسال می گردد که اگر عرضه محصولات از بورس کالا خارج گردد دیگر هیچ جزئیاتی از معاملات وجود نخواهد داشت.

میرمعینی اظهارکرد: بورس کالا در ساختار اقتصاد ایران یک گام به جلو به شمار می رود. با اجرای دوباره روش قیمت گذاری محصولات دوباره باید به عقب بازگشت. گذشته ای که در آن رانت و فساد زیادی مشاهده می شد.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید نمود: هر نوع قیمت گذاری به معنای پرداخت یارانه از سوی دولت است، ولی درصورتی که قیمت بر اساس عرضه و تقاضا و واقعی مشخص گردد بار مالی بزرگی از شانه دولت برداشته می گردد ضمن این که دست دلالان و واسطه ها نیز از بازار کوتاه خواهد شد.