مشق بلاتکلیفی دانش آموزان - مالکوم

این موضوع از جهتی دیگر هم بسیار مهم است؛ این که آگاهی از چگونگی بازگشایی ها یکی از مهم ترین سوالات خانواده های دانش آموزان است. وجود جمعیت 15 میلیونی دانش آموزان در ایران، نشان از آن دارد که این تصمیم با زندگی این تعداد خانواده در ارتباط است. حدود 15 میلیون خانواده ای که در اولین روز تابستان هنوز بلاتکلیف اند، درست مثل وزارتخانه ای که این روزها ماهیتش گره خورده به چگونگی بازگشایی مدارس در سال تحصیلی پیش رو.

محسن حاجی میرزایی چند روز پیش باردیگر بر بازگشایی مدارس به صورت حضوری از ابتدای مهرماه تاکید کرده است، او پیش از این هم با اشاره به معایب آموزش آنلاین، به حضوری برگزار شدن کلاس ها اصرار داشت اما اصرار وزیر معطوف به وعده ای است که از سوی وزارت بهداشت و درمان مبنی بر واکسیناسیون معلمان تا سرانجام مردادماه داده شده و فارغ از توانایی یا ناتوانایی واکسیناسیون کامل نزدیک به یک میلیون معلم، هنوز مشخص نیست در صورت تحقق نیافتن این وعده، قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ در این میان البته کسی به سلامت دانش آموزان هم اشاره ای نکرده است، به این مفهوم که آیا واکسیناسیون معلمان کافی است و می تواند از ابتلای دانش آموزان پیشگیری کند!؟ محمد محسن بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی آموزش و پرورش یک روز پس از تکرار اصرار وزیر بر بازگشایی حضوری مدارس، این موضوع را بسته به شرایط و زمان بازگشایی ها دانسته و معتقد است اصرار بر بازگشایی حضوری فعلا در حد پیشنهاد بوده است. اما آنچه از شواهد برمی آید، این پیشنهاد در نگاه وزیر آموزش و پرورش قطعی است.

در این میان از سوی جمعیت 15 میلیونی دانش آموزان یک عملیات رمزگشایی در حال اجراست تا شاید متوجه شوند قرار است سال تحصیلی پیش رو را چگونه شروع کنند.

همه چیز مشروط به یک اگر است

طبق وعده ای که ستاد ملی مقابله با کرونا و وزارت بهداشت به ما داده اند، قرار است در مردادماه واکسیناسیون معلمان انجام شود.

بنده مطمئن هستم که این کار در مردادماه انجام می شود و باید تلاش کنیم مدارس را در شروع سال تحصیلی آینده به صورت حضوری دایر کنیم.

این گفته های محسن حاجی میرزایی در روز یکشنبه است، پیش از او هم سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفته بود: اصل باید بر بازگشایی مدارس از مهرماه، به شرط یک برنامه ریزی مناسب باشد و آسیب ناشی از تعطیلی مدارس را می توان بیشتر از لطمه های کرونا دانست.

همین دیروز هم محمد محسن بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش گفت: واکسیناسیون معلمان، کادر آموزش و رانندگان سرویس مدارس از مرداد شروع می شود و تا قبل از بازگشایی مدارس، فاز دوم واکسن کرونا را به شکل کامل دریافت می کنند. ولی هنوز نوع واکسنی که به آنها تزریق خواهد شد، مشخص نیست.

از حرف های هر سه مسؤول، می توان متوجه شد که تصمیم بر بازگشایی مدارس در سال جدید تحصیلی و آموزش حضوری است، اما نکته قابل توجه و مهم که در حرف های هر سه نفر هم عنوان شده، این است که این اصرار بر آموزش حضوری، مشروط به یک اتفاق به نام واکسیناسیون معلمان، کادر آموزش و رانندگان سرویس مدارس شده است! وزیر آموزش و پرورش با قطعیت گفته مطمئن است واکسیناسیون صورت می گیرد.

این در حالی است که وزارت بهداشت و درمان در یک ماه گذشته حتی از برنامه اعلامی خودش برای واکسیناسیون افراد بالای 70 سال عاجز بوده و به نوعی از برنامه اعلام شده اولویت های واکسیناسیون عمومی عقب است.

آخرین آمارهای وزارت بهداشت هم نشان می دهد تا روز گذشته چهار میلیون و 374 هزار و 729 نفر دوز اول واکسن کرونا و 906هزار و 546نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده اند.

این که در چند ماه گذشته تنها 906 هزار نفر واکسینه شده اند و انتظار داریم طی دو ماه بیش از یک میلیون نفر پیروز به دریافت هر دو دوز واکسن شوند، حداقل با توجه به شرایط موجود، دور از واقعیت به نظر می رسد.

در ستایش آموزش حضوری

فصل مشترک دیگری که در کلام مسؤولان، در تایید بازگشایی مدارس و برگزاری حضوری می توان دید، مربوط به آسیب های فراوان آموزش مجازی است.

بدیهی است که ما از اسفند 1398 تا به امروز پیروز به برگزاری حضوری کلاس های آموزشی نشده ایم و این در حالی است که در پایه نهم و دوازدهم بنا به دلایلی، حتما باید آزمون ها را به صورت حضوری برگزار کرد. چرا که نمره دیپلم در کنکور و نمره پایه نهم در هدایت و انتخاب تحصیلی موثر است. شکی نیست که نظام آموزشی ما لطمه شدیدی از غیرحضوری بودن مدارس خورده است.

ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین متوسطه وزارت آموزش و پرورش هم در تایید این خسران ها به جام جم می گوید: نباید فراموش کنیم مهارتی که به دانش آموز یاد می دهیم، همان مهارت های پایه در حوزه خواندن و نوشتن یا دانشی نیست که در دوره متوسطه متناسب با ورود به کنکور داده می شود، ما مهارت های متفاوت و متعددی از جمله رشد اجتماعی، عاطفی، با هم زیستن و تجربه محیط بزرگ تری به نام مدرسه و تعامل آن با جامعه را که تاثیر بسزایی در هوش هیجانی و اجتماعی دانش آموز دارد، به واسطه آموزش مجازی از دست داده ایم. به همین دلیل باید تمام تلاش مان را معطوف به برگزاری کلاس های حضوری کنیم و نگذاریم برای دومین سال، دانش آموزان ما از این نوع آموزش محروم باشند.

این تاکیدات یک سوال مهم هم در پی دارد و آن این است که وزارت آموزش و پرورش چه برنامه ای برای برگزاری کلاس های حضوری دارد؟ و مهم تر از آن، این که آیا مهم ترین چالش پیش روی این وزارتخانه برگزاری کلاس های حضوری است؟

ابرچالشی فراتر از کرونا

وقتی از استانداردهای معمول نظام آموزشی حرف می زنیم، مصداق آن را می توانیم در نحوه برنامه ریزی و تصمیم گیری آموزش و پرورش هم به چشم ببینیم.

ابتدای تابستان آخرین فرصت برای تصمیم گیری و برنامه ریزی در این حوزه است، اما رفتار مسؤولان وزارت آموزش و پرورش نشان از این دارد که سه ماه تابستان فرصت مکفی برای این کار است.

ابراهیم سحرخیز هم معتقد است بهترین زمان برای برنامه ریزی سال جدید آموزشی، همان شروع مهرماه است. به این مفهوم که از ابتدای شروع سال تحصیلی باید برنامه ریزی چگونگی برگزاری سال آینده را طرح ریزی کنیم، اما حالا دیگر از باب ناچاری نباید سه ماه پیش رو را از دست بدهیم.

او بلاتکلیفی آموزش و پرورش در این میان را یک معضل بزرگ می داند و به جام جم می گوید: چون وزارت آموزش و پرورش شرط بازگشایی حضوری مدارس را معطوف به تحقق وعده وزارت بهداشت کرده است، باید با این دو پیش فرض به این اتفاق نگاه کرد. اول این که اگر واکسیناسیون یک میلیون معلم تا سرانجام مردادماه انجام شد، چه می شود؟ و دیگر این که اگر این اتفاق نیفتد، چه برنامه ای وجود دارد؟ آن طور که از شواهد و گفته های متخصصان امور بهداشتی برمی آید، با وجودی که دانش آموزان هم می توانند ناقل باشند، اما اگر افراد در سنین بالا در برابر ابتلا واکسینه شوند، می توان تا حدودی چرخه سرایت را کنترل کرد و به نوعی این اتفاق برای برگزاری حضوری کلاس ها امیدبخش است. اما معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش معتقد است این تنها چالش پیش روی وزارت آموزش و پرورش در راستای برگزاری حضوری کلاس ها نیست.

او می گوید: با فرض این که واکسیناسیون هم انجام شود و کلاس ها هم حضوری باشد، نکته این است که چالش های پیش روی آموزش و پرورش در سال تحصیلی پیش رو تنها شرایط فراگیری کرونا نیست و وزارت آموزش و پرورش باید در برابر چالش های دیگر و مهم این حوزه چاره اندیشی کند که یکی از مهم ترین آنها کمبود معلم است.

کمبود معلم چه ربطی به کرونا دارد؟

به گفته مسؤولان در سال پیش رو نزدیک به 100 هزار معلم بازنشسته خواهند شد و این در حالی است که سال گذشته به گفته خود وزارتخانه آموزش و پرورش، نزدیک به 197 هزار معلم کمبود داشتیم. این کمبود معلم در سال گذشته به واسطه مجازی شدن آموزش، خیلی نمود پیدا نکرد.

با این حساب در آستانه شروع سال تحصیلی جدید ما 300 هزار معلم کم داریم! اما کمبود معلم چه ارتباطی با فراگیری کرونا و آموزش حضوری دارد؟ شاید مسؤولان آموزش و پرورش فعلا در تلاش برای رفع مشکل آموزش حضوری باشند، اما به گفته سحرخیز ابرچالش کمبود معلم از این جهت مهم است که راه حل حل این چالش درست در راستای کمک به فراگیری کروناست! او عنوان می کند: تاوان این کمبود معلم را ما داریم با تراکم بالای دانش آموزان می پردازیم. آمار رسمی وزارتخانه آموزش و پرورش در رابطه با مبانی بودجه 1400، میانگین تراکم را در مدارس دولتی 24 نفر و در مدارس غیردولتی 16 نفر اعلام کرده است، این در حالی است که تراکم مطلوبی که شورای عالی آموزش و پرورش به عنوان یک معیار اعلام کرده، 14 نفر است که این خودش به تنهایی یک فاجعه است.

خلاصه حرف ها این است که ما ابرچالشی به نام کمبود معلم هم در کنار کرونا داریم که برای حل آن، تراکم کلاس ها را بالا می بریم. در حالی که این تراکم نقش اصلی و مهمی در فراگیری کرونا دارد.

نباید در انتظار واکسن ماند

در همه گفته های مسؤولان، برگزاری حضوری کلاس ها منوط به واکسیناسیون معلمان و کادر آموزش شده است، همین پیش شرط هم باعث پیش آمدن سوال دیگری شده که آیا واکسیناسیون معلمان کافی است و این واکسینه شدن کادر آموزش می تواند از ابتلای دانش آموزان پیشگیری کند؟!

حمید سوری، اپیدمیولوژیست دراین باره به جام جم می گوید: بدیهی است که ما تا ابد نمی توانیم تمامی فعالیت های اجتماعی مان را به واسطه فراگیری کرونا تعطیل کنیم و همین تعطیلی هم پیامدهای مضر بسکمک دارد. اما از سوی دیگر هم به خطر انداختن سلامت افراد به خصوص بچه ها و دانش آموزان، همسو با هیچ عقلانیتی نیست. بنابراین باید سودی که از بازگشایی مدارس می بریم، در حداکثر ممکن باشد و زیان هایی که متوجه دانش آموزان می شود، در کمترین اندازه آن. به باور او در بازگشایی مدارس یکی از عوامل مهمی که باید به آن توجه شود و البته به قطع زنجیره انتقال هم می انجامد، واکسیناسیون است. اما این روش تنها یکی از روش هایی است که حداکثر منفعت و حداقل پیامد را به دنبال دارد.

این اپیدمیولوژیست ادامه می دهد: بچه ها می توانند ناقل کرونا باشند و دیگران را مبتلا کنند اما ما در حال حاضر واکسنی برای این افراد نداریم و بنابراین باید به روش های دیگری که به قطع چرخه سرایت می انجامد هم فکر کنیم. این در حالی است که خانواده ها نگرانند دانش آموزان پس از حضور در مدارس به کرونا مبتلا شوند و حکم ناقلان خاموش را برای دیگر اعضای خانواده ایفا کنند.

محمد محسن بیگی، مدیرکل دفتر سلامت و امور تندرستی آموزش و پرورش هم درباره تامین واکسن برای دانش آموزان و افراد زیر 18 سال دیروز اظهار داشت: برای واکسیناسیون افراد زیر 18 سال هیچ مجوزی وجود ندارد. بنابراین در مساله واکسن دانش آموزان طرح موضوع نشده و کسی هم به آن ورود نکرده است.

حمید سوری معتقد است وزارت آموزش و پرورش در سه ماه باقی مانده تا شروع سال تحصیلی، به جای انتظار کشیدن برای واکسیناسیون معلمان، باید پروتکل های دقیق بهداشتی را با حضور کارشناسان این حوزه مدون کند تا در صورت عدم تحقق وعده وزارت بهداشت، بتوان با رعایت این پروتکل ها اقدام به برگزاری حضوری کلاس های آموزشی کرد.

او به جام جم می گوید: این که یک هفته مانده به شروع سال تحصیلی یکسری مواردی را تحت عنوان پروتکل های بهداشتی برای ورود به محیط مدرسه عنوان کنیم، کافی نیست.

آموزش حضوری نشد، چه باید کرد؟

پیش فرض دیگر در این میان تحقق نیافتن وعده وزارت بهداشت در راستای واکسیناسیون معلمان و کادر آموزشی مدارس است. اگر این اتفاق نیفتد، برنامه وزارت آموزش و پرورش برای شروع سال تحصیلی چیست؟ البته که پاسخ به این سوال تنها حدس است، چراکه از سوی این وزارتخانه هیچ راه حل و برنامه ای ارائه نشده است.

ابراهیم سحرخیز دراین باره می گوید: طبیعی است که ادامه شرایط موجود، تنها راه حل برای این پیش فرض است.

او معتقد است اگر این رخ داد باید به فکر 3.5 میلیون دانش آموزی بود که در سال گذشته دسترسی درستی به شبکه شاد نداشتند. هر چند وزارت آموزش و پرورش 3.5 میلیون دانش آموز ترک تحصیل یا بازمانده از تحصیل سال گذشته را رد کرده است.

سحرخیز به ما می گوید: اسم این نبود دسترسی 3.5 میلیون دانش آموز به شبکه شاد را شاید نتوانیم ترک تحصیل بگذاریم، اما بدیهی است که این افراد از آموزشی که بقیه دریافت کرده اند، محروم بودند. در یک کلام نمی توانیم نام این تعداد افراد را بازمانده از تحصیل بگذاریم، اما در حقیقت می دانیم که این هم به نوعی بازماندگی از تحصیل است و تغییر نام این مساله به نوعی مغالطه است. او معتقد است شبکه شاد به عنوان بستر آموزشی مهیا می تواند به نظام آموزشی کمک کند.

معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش ادامه می دهد: در صورت حضوری شدن آموزش ها ما باید از ظرفیت شبکه شاد همچنان در فرایند آموزش بهره ببریم. امروزه استفاده از فناوری در کنار معلم، رویکردی اجتناب ناپذیر است. چراکه این بستر به نوعی مکمل آموزش حضوری است.

میثم اسماعیلی - جامعه / روزنامه خبرنگاران